Heb je wel eens stil gestaan bij je taalgedrag en je taalgewoontes? Gerda Cuperus geeft woensdag 23 februari de training De Psychologie van dyn Taal in de bibliotheek van Sint Anne. ,,Allegaar heel licht, speuls en neskierig: wanneer ‘switche’ je fan taal?”
Inzicht in het eigen taalgedrag en – gewoontes is het doel van de avond. Deelnemers krijgen daarnaast ook handvatten om daarmee aan de slag te gaan. Bewustwording is het belangrijkste, zo vertelt coach en adviseur in het sociale domein Gerda Cuperus, die door de Afûk is getraind om de workshop te geven. ,,Wanneer ‘switche’ je fan taal? Dat ondersoeke wij metnander.”
Vaak liggen aannames ten grondslag aan je keuze en spelen psychologische mechanismes een rol, zo weet Gerda, die opgroeide op ‘t Bildt maar al lange tijd in Aldeboarn woont. ,,Soa hew ik nije buren en op de een of andere menier hew ik ‘t idee dat ik Nederlâns prate mot. En ik praat aigenlik hest altyd overal Bildts. Wer sit ‘m dat in? Der staan ik sels ok bij stil.” Het overschakelen naar het Nederlands is volgens Gerda voor veel mensen ook vaak een gewoonte.
De kleuren van het stoplicht staan in de theoretische achtergrond voor verschillende soorten siuaties waarin je switcht naar het Nederlands. Rood zijn situaties waarbij je weet dat de ander je niet verstaat en dus de communicatie niet gaat lukken als je vasthoudt aan de eigen taal. In oranje situaties is het onduidelijker. Iemand spreekt bijvoorbeeld geen Bildts maar verstaat het mogelijk wel. Of de een spreekt Fries, de ander Bildts en weer een ander Nederlands. In groene situaties weet je dat je moedertaal kunt spreken, bijvoorbeeld als je Praat mar Frysk ziet staan of je elkaar kent. ,,’t Gaat niet om goed of fout, maar om d’r ‘s bij stil te staan. Meskien kinne je faker je aigen taal prate as at je dinke. En meertalighyd in een gesprek, is dat ‘n probleem?”
Gerda vermoedt dat Bilkerts en ook Friezen vaak een minderwaardigheidgevoel hebben ten opzichte van het Nederlands, terwijl de meeste Nederlandstaligen de talenrijkdom vaak juist interessant vinden. Bilkerts zouden dus best wat assertiever in hun taal mogen zijn, vindt Gerda. ,,Sien wat d’r gebeurt. Je kinne ok sub-assertyf wêze of hest agressyf. Ik hoorde ‘s fan een die’t in Amsterdam op ‘t terras koffy bestelde en opstapte omdat de bediening ‘t niet ferston. Dat gaat wel feer. An de ândere kant kinne je je ok ôffrage: ‘t woord koffy is dos over de hele wereld wel bekind.”
