Elfstedenfan Gerrit Jan Sinnema:
Als 13-jarige maakte Gerrit Jan Sinnema de ‘gigantische happening’ Elfstedentocht in Alde Leie van dichtbij mee. 25 jaar later is hij voldoende getraind om de ‘tocht der tochten’ te kunnen rijden. Maar lid van de Elfstedenvereniging is hij nog altijd niet. ,,As de tocht dit jier trochgiet, soe dat echt skande wêze.”
Als hij de deur opent, is het meteen duidelijk: dit is Gerrit Jan Sinnema. De jongen die in 1997 vol enthousiasme de baan van Alde Leie veegde. Hij is te zien in de documentaire van Omrop Fryslân, waarin het dorp in beeld wordt gebracht in aanloop naar de Elfstedentocht van 4 januari 1997. Deze januaridagen van 2022 krijgt Gerrit Jan veel reacties van collega’s en kennissen, die de opnieuw uitgezonden beelden hebben gezien. ,,Bist do dy baanfeger?, freegje sy dan”, gniffelt Gerrit Jan thuis aan tafel in Stiens. ,,Dy giele mûtse en reade holle…” Die dagen zat hij vol van de legendarische schaatstocht. En eigenlijk nog steeds. ,,It wie in gigantyske happening.”
Hij kan zich die dag zich dan ook nog goed heugen. Gerrit Jan en zijn moeder zitten om half vijf in de ochtend voor de televisie voor de start. Zijn vader Douwe is als bestuurslid van de ijsclub nauw betrokken bij de komst van tienduizenden schaatsers door het dorp, er wordt onder andere een EHBO-post ingericht en lichtjes worden opgehangen. ,,Der wie gjin draaiboek, mar eltsenien sette him yn.”
Om kwart voor elf werden de eerste schaatsers verwacht. ,, Ik woe neat misse, dus we stiene der te betiid, om tsien oere al.” Na lang wachten komen eindelijk de eerste marathonrijders aan. ,,Dy grutte mannen dy’t foarby kamen. Machtich fûn ik dat.” Intussen cirkelt een helikopter met camera boven het dorp. De kopgroep, met Henk Angenent en Gerrit Jan’s ‘grutte favoryt’ Erik Hulzebosch, zijn in een mum van tijd voorbij. ,,Dat gie sa rap. Ik wit dat se foar de wyn wol 55 km yn ‘t oere hellen, dat is hast net te leauwen.”
Rond twaalven kijken de Sinnema’s de finish van de marathonrijders thuis op televisie. Erik Hulzebosch verliest nipt van Henk Angenent. ,,Sa skande, mar hy is wol de iennige nûmer twa dy’t elstenien noch wit.” Dan gaan ze terug naar buiten om de toerrijders aan te moedigen. Er staat een stevige wind: kracht 5, en veel schaatsers hebben het zwaar, weet Gerrit Jan nog. ,,Wy praten de riders moed yn. Eltsenien holp inoar. In man sei: yn it begjin stap je noch oer in balke hinne, mar no is een lusifersprikje hast te folle. It wie hiel dreech.” Een ander moment dat Gerrit Jan zich heel goed herinnert is de helikopter met zoeklicht die begin van de avond boven het dorp hangt om de laatste toerrijders op het ijs te spotten. ,,Op een quad mei in karre kamen de lêsten fan ‘t iis. Dat makke yndruk.”
De Elfstedentocht, maar ook natuurijs en schaatsen in brede zin, maken volgens Gerrit Jan veel los in een mens. ,,It iis feroaret ús. It makket ús sosjaler.” Bij een volgende Elfstedentocht zal er zeker weer grote saamhorigheid losbarsten, daarvan is hij overtuigd. ,,Wy hawwe no in koart lontsje, troch korona. De timing foar in tocht koe wat dat oangiet net better. It soe perfekt wêze. En it kin noch dizze winter, de measte Alvestêdetochten binne yn febrewaris riden.”
Waar sommigen 25 jaar na de laatste Elfstedentocht er niet meer in geloven, blijft Gerrit Jan dus positief. Het extreme weer waar we steeds meer mee te maken krijgen, zou ook een keer voor vorst kunnen gelden, zo redeneert hij. ,,Ik sis altyd: hy komt eltse dei in bytsje tichteby. Wa wit komt er aanst wol in pear kear op rige. De natoer hat it foar it sizzen, dat is ek de magy van de Alvestêdetocht.”
Gerrit Jan schaatst zelf ook behoorlijk. De Elfstedensfeer proefde hij onder andere bij de alternatieve Elfstedentocht op de Oostenrijkse Weissensee. Twee à drie keer per week traint hij in de ijshal in Leeuwarden. En als dat niet gaat door corona, pakt hij de fiets. Al zeker vijftien keer fietste hij de Elfstedenroute op Eerste Pinksterdag.
En dé tocht, die zou hij natuurlijk ook heel graag schaatsen. Dus als het ‘oan giet’, dan is hij van de partij? ,,It is hiel ûnnoazel, mar ik bin gjin lid van de Alvestêdeferiening.” Hij slaat zichzelf tegen het hoofd. ,,Ik hie de papieren thús, mar ha se net ynstjoerd. Der moatte twa minsken ferklearje datsto de tocht ride kinst. Dat sit wol goed. Ik moat dat no echt ris efkes dwaan. As de tocht dit jier trochgiet, soe it skande wêze.”
De tocht schaatsen is geweldig, maar heeft één nadeel: je kunt het evenement niet als publiek meemaken. En ook dat zou Gerrit Jan graag nog een keer beleven. In Alde Leie dan natuurlijk, waar zijn ouders nog altijd wonen. Het dorp is een unieke plek in de route. Alde Leie is immers het eerste dorp na Franeker waar de schaatsers echt doorheen komen, vaak bij flinke tegenwind. Het einde is dan bovendien nog niet in zicht. Na Burdaard moeten ze nog naar Dokkum heen en terug, voor de finish bij Leeuwarden eindelijk in zicht komt. ,,It is hjir faak echt dreech.”
Ook de sluis maakt Alde Leie uniek. Hier zouden schaatsers ongeveer veertig meter moeten klunen, zo weet Gerrit Jan, over speciaal hiervoor aangelegde treden naast de sluis. In 1997 was hier nog een dam, maar de sluis kwam met de verbetering van de Elfstedenvaarroute, die ervoor zorgt dat het lagere waterpeil van het Bildt aansluit op het omringende boezempeil, net als bij Wier. ,,De hiele rûte kinne de reedriders op ‘t iis bliuwe. Allinich oan ‘e rânen fan It Bilt moatte se klune.”
