Anneke Westerhuis-Jager:
De belangstelling voor geschiedenis en genealogie is de laat-ste jaren groot. En nu veel mensen thuis zitten door corona is dat nog meer het geval, denkt stamboomcoach en historica Anneke Westerhuis-Jager uit St.-Anne. Momenteel is ze met vier familieonderzoeken tegelijk bezig. ,,’t Is ‘n út de hând lopen hobby.”
Stamboomonderzoek, onderzoek naar je voorouders, is op zichzelf volgens Anneke niet heel erg moeilijk. Je kunt vrij makkelijk in allerlei bronnen zoeken, weet de stamboomon-derzoeker. ,,En die binne foor een groat deel digitaliseerd. Soa binne fia www.allefriezen.nl aktes fan de burgerlike stand en befolkingsregisters fan de meeste Frise gemeentes te raadplegen.” Met een paar drukken op de knop is dus al een schat aan informatie te vinden. Daarna kunnen de gegevens in allerlei programma’s of gewoon in een schrift worden gezet. Maar juist de grote hoeveelheid aan gegevens brengt een risico met zich mee, zo weet Anneke uit ervaring. ,,’t Doen fan stam-boomondersoek is och soa ferslavend. Je komme allerhande interessante informasy teugen die’t je ok fastlêge wille. Maar ‘t beste is om bepaalde informasy eerst an de kant te lêgen, want âns worre je overweldigd.”
Voor je begint is het dus handig om de zoekvraag duidelijk te hebben. ,,Fan te foren motte je ôfbakene. Wete wer ‘t je na soeke.” Zo is het maken van een kwartierstaat een optie, dat is een overzicht van alle directe voorouders in de mannelijke en vrouwelijke lijn, waarbij je de andere familieleden buiten beschouwing laat. Een parenteel, een overzicht van alle nakomelingen van de oudst bekende voorouder, geeft weer een ander beeld. Hier komen veel namen in voor, maar het geeft een beter overzicht van beroepen en regionale verspreiding.
Mensen kloppen vaak bij Anneke aan als ze interesse voor hun voorouders hebben, maar niet weten waar te beginnen. Of wanneer specifieke verhalen in de familie leven. De vragen komen uit binnen- en buitenland. ,,Lessen mailde ‘n frou út België die’t ik holpen hew hur joadse wuttels út te soeken. Sokke ferhalen rake mij.”
Anneke doet zelf stamboomonderzoek maar geeft als stam-boomcoach ook advies en cursussen in heel Friesland, onder andere in de bibliotheek in St.-Anne. Ook kan ze helpen bij het maken van een familieboek en eventueel tekst transcribe-ren: oud handschrift ontcijferen en in de computer zetten.
Anneke’s passie voor stamboomonderzoek begon toen ze na het overlijden van haar moeder een kist met foto’s in haar be-zit kreeg. ,,’Wie binne dut?, docht ik hyltyd.” Ze wist dat het om foto’s van haar tantes en hun partners ging, maar ook van haar vader, die overleed toen Anneke 17 was. ,,Maar d’r waren ok ’n prot raadsels, petretten der’t ik niet fan wist wie ‘t dat waren.” De kist was het begin van een zoektocht naar haar voorouders waar ze nog altijd niet helemaal klaar mee is. ,,De foto’s binne inskend en ik hew ‘n soort fan ferhaal maakt.” In-tussen had een collega – Anneke digitaliseerde destijds archieven bij Tresoar – haar zoektocht met belangstelling gevolgd. ,,Hij froeg: kist dut ok foor mij doen? Soa gong ‘t bâltsy rôlen.”
De hobby liep, zoals Anneke zelf aangeeft, uit de hand. Intussen heeft ze ook een eigen website, www.uwfamiliegeschiedenis.nl, waar ze tips geeft en haar ei-gen familie(onderzoek) beschrijft. De coaching en het onder-zoek doet ze voor een schappelijke prijs. ,,Ik sit wat op ‘e wip: sil ik feerder kommersjalisere An de ândere kant fyn ik ‘t belangryk dat stamboomondersoek foor elkeneen toeganklik is.” Ze gunt iedereen inzicht in zijn of haar wortels. Volgens Anneke krijgen mensen vaak meer begrip voor hun familie als ze zich met genealogie bezig houden. ,,Faak siene je toch femilytrekken. Soa bin ik nou met ‘n femily an ‘e gang die ‘t overal hine trok. In de kwartierstaat sien ik Skotland en Swisterland werom, echt mînsen die’t de kânsen pakke.” In haar eigen fa-milie herkent ze een ‘doorzet’-mentaliteit: mensen die niet bij de pakken neerzitten na tegenslag.
De feiten die in het stamboomonderzoek naar boven komen, stemmen niet altijd vrolijk. ,,Bij een fan myn foormimmen fersturf een kynd fan de tweeling, en gau derna hur man. Maar ik sien ok dat deursetten weer. Se hertroude en op een fan de foto’s sien ik dan ’n blier gesicht.”
Soms komt ze bij mensen die ze helpt met stamboomonderzoek schaamte tegen over voorouders, zoals KNIL-militairen. ,,Maar ‘t is belangryk om de faiten te erkinnen en in kontekst te set-ten. Latere generasys binne ok nooit ferantwoordlik foor gedrag fan foorouders fansels.”
Een familie kan met stamboomonderzoek tot leven komen. Het is daarbij volgens Anneke belangrijk dat het geen opsomming wordt van feiten. ,,Je motte mînsen tot hur recht komme late. Je kinne mînsen kleur geve deur befoorbeeld ‘n beeld te krij-en wer ‘t se weunden en wat foor werk se deden.” Hiervoor gebruikt ze onder andere het nationale krantenarchief Delpher. ,,Lessen had ik ‘n blauforfer. Dat is een die’t wollene kleren blau forfde at goenent in de rou waren. Deur sokke informasy krije je toch ‘n beeld fan soa’n leven.”
Ook oude foto’s in familiebezit geven voorouders een gezicht, maar niet iedereen hecht volgens Anneke waarde aan portretten in een stamboomboek. Wat de foto’s betreft heeft ze nog wel een belangrijke tip: ,,Set de namen d’r bij of achterop. Nou binne d’r nag femilyleden die ‘t wete wie’t dat binne. Ans rake d’r soa maar puzzelstikkys weg.”
