In juni wordt in Spannum een het iepenloftspul ‘Wat bisto leaflik!?’ opgevoerd. Het stuk gaat over Waling Dijkstra, de in Froubuurt geboren schrijver, die later in Spannum kwam te wonen. Daar groeide de “ongemotiveerde bakkerszoon” uit tot één van de grootste Friese schrijvers en dichters en werd hij de grondlegger van de Friese toneelcultuur.
“Hoe kan het dat er nog nooit een iepenloftspul aan het leven van Waling Dijkstra is gewijd?” vroegen ze zich in Spannum af. Stifting Mei-inoar Spannum en CMV Oranje Spannum hebben daarom samen het plan gevat een iepenloftspul over hun bekendste oud-inwoner op de planken te brengen. Het stuk zal tussen 8 en 17 juni zes keer worden opgevoerd, de kaartverkoop start 1 februari.
Waling Gerrits Dijkstra werd op 14 augustus 1821 geboren in Vrouwenparochie. Als zoon van een bakker was hij zelf ook voorbestemd bakker te worden. Zijn ouders huurden in 1824 een bakkerij in Spannum. Waling bleef als jongetje van drie jaar oud in eerste instantie bij zijn grootvader wonen in Froubuurt, al kwam hij ook regelmatig in Spannum en ging daar soms periodes ook naar de lagere school. “Over zijn schooltijd in Spannum schreef hij later dat dit een grote wilde boel was. De schoolmeester was nauwelijks in staat de kinderen iets te leren. Voor zijn ontwikkeling was het een goede zaak dat hij in Vrouwenparochie is gebleven. In Vrouwenparochie had hij meer ruimte om zijn geest te ontwikkelen.”
In 1840 kwam hij als negentienjarige bij zijn moeder in de bakkerszaak in Spannum. Zijn vader was een aantal jaren daarvoor al overleden. Het was de bedoeling dat Waling de zaak zou overnemen. Maar Waling is niet in de wieg gelegd voor het bakkersvak. Hij is een stille jongen die liever leest en naar mooie verhalen van zijn pake luistert. In Spannum komt hij in een dorp met grote tegenstellingen tussen de volkstaal, het Fries en de officiële culturele taal, het Hollands. Hij houdt vast aan het Fries. Waling is van huis uit Bildtstalig, en ook in het Bildts zal hij later schrijven, maar in zijn beginjaren in Spannum is hij net begonnen met het schrijven in het Fries.
Naast zijn werk als bakker gaat hij bijverdienen met maken van tekeningen. Hij maakt tekeningen van boerderijen en koeien en maakt tegen betaling rijmwerk voor bruiloften. In deze periode begint hij ook met het maken van Friese ballades, rijmen en liedjes. Zoals het lied ‘Simmermoarn’ (zie kader). De inspiratie voor het lied heeft hij vast opgedaan tijdens zijn tochten met de broodkorven door de velden rond Spannum. In 1848 publiceert hij zijn eerste individuele werk, de liederenbundel ‘Doaitse mei de Noardske balke’.
Het iepenloftspul ontleent de titel ‘Wat bisto leaflik?!’ aan ‘Simmermoarn’. Het gaat over Dijksta’s werk, over zijn ontwikkeling van bakkerszoon tot een van de belangrijkste Friese schrijvers, en zijn persoonlijk leven. In 1855 vindt hij emplooi bij uitgeverij T. Telenga in Franeker. In 1861 vestigde hij een zelfstandig boekhandel in Holwerd waar hij tot zijn dood in 1914 zal wonen. Waling ontwikkelde zich tot schrijver, dichter, volkskundige, taalkundige, boekverkoper, journalist en bestuurder. Waling Dijkstra stond ook aan de basis van de Friese toneelcultuur. Hij schrijft en bewerkt tijdens zijn leven maar liefst 40 toneelstukken. Ook schreef hij zes Bildtse verhalen en een dialoog.
Waling Dijksta moest in Spannum de bakkerij met zijn moeder draaiende houden, maar veel liever was hij bezig met zijn passie voor het schrijven en dichten in de Friese taal. In het dorp was hij niet altijd geliefd vanwege zijn andere manier van denken en ook op romantisch gebied hield Waling zich niet aan de ongeschreven Friese regels. Dit alles zorgde voor veel drama in het leven van Waling. De titel ‘Wat bisto leaflik!?’ verwijst naar zijn bekende lied ‘Wat bisto leaflik, rizende simmermoarn’, maar was Waling zelf wel zo ‘leaflik’?
Dick Jansen schreef het iepenloftspul, de regie is in handen van Tineke Broers. De composities en muzikale leiding is in handen van Thom Zigterman, de muziek komt van CMV Oranje. Een grote groep spelers is al druk aan het oefenen. Voorafgaand aan het iepenloftspul kunnen bezoekers alvast in de sfeer komen op de ‘Passy Pôlle’. In dit voorprogramma kunnen mensen de passies van Waling Dijkstra zelf beleven, door in een ongedwongen sfeer creatief aan de slag te gaan met een mooie voordracht en muziek.
‘Team Waling Dijkstra’ heeft een ‘stevige’ commissie van aanbeveling aangesteld. De commissie bestaat uit drie ‘ambassadeurs’ die veel kennis hebben van Waling Dijkstra en affiniteit hebben met het werk van de schrijver en met theater, muziek, geschiedenis en cultuur. Schrijver, dichter en journalist Abe de Vries (Ouwe-Syl) is de Waling Dijkstra-kenner bij uitstek; Bert Looper, voormalig directeur van Tresoar, organiseerde in 2019 een tentoonstelling over Dijkstra in Obe; en naamgenoot en directe nazaat Waling Dijkstra, directeur van Zandleven Coatings in Leeuwarden, hebben zich aan het project verbonden.
Meer informatie over het stuk en de kaartverkoop: walingdijkstraspannum.nl
Simmermoarn
