Oud en jong wandelen samen door Froubuurt
Geschiedenis, meertaligheid, kunstonderwijs en de school die meer verbinding zoekt met het dorp. Dat zijn de ingrediënten van een proeftuin op SWS de Fierljepper in Vrouwenparochie. Vrijdag 28 januari startte het project met een wandeling door het dorp. Oudere inwoners vertelden in hun moedertaal aan de kinderen wat zij bijzonder vinden aan het dorp.
Was hier een supermarkt?, vraagt een van de kinderen met licht ongeloof in de stem. En: waarom is de vaart gedempt? Het zijn vragen die opkomen bij basisschoolkinderen tijdens een wandeling door het dorp. In kleine groepjes vertellen senioren op een aantal plekken over vroeger. Een van hen is Teun de Vries (86), naar eigen zeggen de een na oudste bewoner van het dorp. Hij haalt al wandelend met een groepje kinderen van verschillende leeftijden herinneringen op aan zijn jonge jaren. Ook verhaalt hij over belangrijke historische figuren en gebouwen in het dorp en laat hij zien dat de landbouw overal sporen naliet.
De straatnaam Het Eerste Môrn in het nieuwbouwwijkje vlakbij school bijvoorbeeld. Môrn/morgen is een perceel met een bepaalde oppervlakte, waar de boerenarbeiders naartoe moesten om de grond te bewerken.
,,De erbaaiers begonnen om ses uur, om negen uur hadden se skoft, se satten dan gewoan op ‘e grônd”, weet De Vries. ,,Soa gong dat froeger.” De vaste arbeiders hadden het redelijk goed, maar de losse arbeiders verdienden letterlijk geen cent als het regende. Gezinnen moesten vaak verhuizen, want ze woonden in huisjes van de boer. ,,At ‘t gyn beste boer waar, dan wisten se faak al dat se na ‘n jaar der weer weg gongen.”
De (nu gedempte) vaart die door het dorp liep, was belangrijk om de landbouwgewassen te vervoeren. In de opvaarten, restanten daarvan zijn nog zichtbaar, werden toen De Vries jong was bieten nog met de hand in de scheepjes geladen. Ook de spoorlijn, nu een wandelpad, speelde een rol in de landbouw. De trein, die van Minnertsga kwam en naar Leeuwarden ging, vervoerde vooral aardappelen, maar af en toe ook wel passagiers. ,,In ‘e winter fan 1963 waar dat loof ik.” De Vries legde als jongen wel eens oude spijkers op de rail, met de bedoeling om platgereden stukjes metaal als trofee mee naar huis te kunnen nemen. ,,De masinist float dan soms heel hard.” Ook liftten de kwajongens wel eens een stukje mee op een wagontree, tot de trein te snel ging en ze eraf sprongen.
De kinderen krijgen wandelend in een winterzonnetje een indruk hoe Froubuurt vroeger was. Ze horen over het afgebrande station, cafés, maken foto’s van plekken die aan bod komen en leren de oudere inwoners een beetje kennen. Na de wandeling kijkt jong en oud samen naar een fotopresentatie van Bildts Aigene, waarin de huidige en vroegere situatie na elkaar worden getoond. Pabo-studenten geven de komende tijd lessen waarbij de leerlingen onderzoek gaan doen naar de historie van het dorp, in samenwerking met Tresoar.
Het project is onderdeel van een proeftuin waarin ook meertaligheid en kunsteducatie een belangrijke rol spelen. ,,Een aantal initiatieven en projecten komen hier mooi bij elkaar”, vertelt cultuurverbinder van de gemeente Waadhoeke Froukje Geerts van KEK/Keunstwurk een paar dagen voor de wandeling. ,,Ik was al een tijdje in gesprek met school omdat zij graag meer verbinding wil met het dorp. De leerkrachten komen van elders, vaak weten ze dus niet wat er in het dorp speelt.”
Ook meertaligheid is een onderwerp dat bij de school leeft. Meertaligheid stimuleren is dan ook een doel van het project. De Fierljepper is een van de achttien proeftuinen Meertaligheid, op primair en voortgezet onderwijs in Friesland, waarin Keunstwurk, NHL Stenden, Cedin en Afûk samen nieuwe ontwerpen maken waarin kunst en meertaligheid bij elkaar komen. ,,Inspirerend onderwijs is hierin belangrijk. Hoe zorg je er bijvoorbeeld voor dat een taalles meer is dan een rijtje woorden aanleren? Binnen de proeftuin gaan we op zoek naar goede ontwerpen waarin goed taalonderwijs en goed kunstonderwijs samenkomen.”
De kinderen van de Fierljepper gaan komende tijd de omgeving verder onderzoeken. In de lessen van de proeftuin meertaligheid gaan ze onder leiding van kunstvakdocenten filosoferen en ideeën over de omgeving verbeelden in spelvormen en in beelden. ,,Wat zijn betekenisvolle plekken in het dorp in de ogen van de kinderen? Wat is daar te zien, voelen, horen? Wat verdient een podium? Wat willen ze graag bewaren of juist veranderen voor kinderen in de toekomst?” De vragen en antwoorden voegen kinderen toe aan een grote zelfgemaakte plattegrond van het dorp en de omgeving. Vervolgens wordt opnieuw een verbinding met het dorp gemaakt: door deze persoonlijke kaart met verzamelde uitspraken en beelden van het dorp aan het dorp te presenteren.
