Jan de Vries: ‘t Soasjale aspekt is nou al slaagd’
Vijf jaar nadat Sylster Jan de Vries een plan maakte om van het ‘hondenuitlaatbosje’ een voedselbos te maken is het Voedselbos Ouwe-Syl officieel geopend. Waadhoekewethouder Jan Dijkstra en Jeffrey Huizenga van Staatsbosbeheer plantten 29 oktober een boompje. Tijdens de Open Dag op 30 oktober konden bezoekers te weten komen wat een voedselbos eigenlijk is.
Vorig jaar ging de eerste schep al in de grond, maar toen was een officiële opening vanwege corona niet haalbaar. Maar eigenlijk is de timing nu ook beter, vindt Jan de Vries, voorzitter van de stichting Voedselbos Ouwe-Syl en bedenker van het voedselbos. ,,De kontoeren fan ‘t bos en de eetbere strúkken en planten binne nou echt sichtber. Wij binne groats op wat wij in ‘n jaar an werk ferset hewwe en wille graag sien late wat ‘n foedselbos is, en wat je d’r met kinne”, vertelt hij tijdens een wandeling door het bos.
Het bos is opgezet volgens de principes van permacultuur, waarin duurzame eetbare ecosystemen worden ontwikkeld waarin de mens met de natuur meewerkt in plaats van ertegenin zoals bij de gangbare landbouw. Het bos, dat oogt als een parkachtige moestuin, bestaat uit zeven lagen, wat vooral op de plattegrond duidelijk te zien is. Er staan allemaal eetbare gewassen zoals noten- en fruitbomen, bessenstruiken, kruiden en vaste groentes. ,,Alles het ferbining metnander en het ‘n funksy.” Doel is om zoveel mogelijk te werken volgens een kringloopsysteem. Door de biodiversiteit die ontstaat, zijn er geen bestrijdingsmiddelen nodig tegen plagen. De voed-selproductie put bovendien de bodem niet uit, maar versterkt die juist.
Vijver als hart
Afgelopen jaar is er veel werk verzet. Er werden hügelbedden aangelegd (verhoogde moestuinen op heuvels) van de omgehakte bomen en allerlei gewassen en bomen en struiken zijn geplant. Daarbij is genoeg ruimte overgelaten, zodat de struiken en bomen maximaal kunnen groeien. ,,Ik bin soa benijd hoe’t ‘t d’r over fijf jaar útsiet. Met dut ontwerp mot ‘t bos him in prînsipe foor 100 tot 200 jaar sels rêde.”
Ook is er een vijver met een sloot en paddenpoel gegraven. De vijver die het hart van het bos vormt en kikkers en salamanders aantrekt, is tot Jans verrassing al veel ‘verder’ dan hij had verwacht. Er groeien al allerlei (eetbare) waterplanten, maar ook zwemmen er veel visjes. ,,’t Is ‘n mistery hoe’t die d’r in komme, wij hewwe se d’r niet in set.”
Sperwer
Het voedelbos lijkt nauwelijks nog op het oorspronkelijke bosje, dat bijna alleen uit elzen en essen bestond en vooral als hondenuitlaatgebied werd gebruikt. Her en der staan nu nog elzen, die volgens Jan belangrijk zijn als stikstofbinders, en aan de noordkant van het bos zijn nog de hoge toppen van de essen te zien. ,,Die fange mooi de noordoastlike wyn op”, legt Jan uit. De bomen moesten bovendien in het ontwerp (en de uitvoering) blijven staan omdat jaren geleden uit ecologisch onderzoek bleek dat een sperwer er een nest had. ,,Maar die hewwe wij al twee jaar niet meer sien.”
Afhankelijk
Het idee voor het voedselbos komt voort uit bezorgdheid over de toekomst. Tijdens een studie permacultuur besefte Jan vijf jaar geleden steeds meer hoe kwetsbaar ons voedselsysteem is. Eén kink in de kabel, van distributie bijvoorbeeld, en binnen drie dagen hebben we een gigantisch pro-bleem. De coronacrisis heeft die afhankelijkheid en kwetsbaarheid ook weer laten zien. ,,’t Wort tiid om weer meer lokaal te ferbouwen. Dut projekt is d’r ok om mînsen wat dat angaat wakker te maken.”
Sociale functie
De kustregio is bovendien een krimpgebied waar winkels sluiten en de leefbaarheid afneemt. ,,Froeger kwamen je nander teugen in de winkel en soa, maar nou hewwe je feul minder kontakten. Ok dat soasjale aspekt is ‘n belangryk doel fan ‘t plan.” Dat veel Sylsters het idee jaren geleden meteen omarmden, was voor Jan dan ook een bevestiging. ,,De eerste keer satten wij met 16 frijwilligers om tafel. Nou hewwe wij ‘n app met 20-25 mînsen die’t helpe wille. Elke saterdegoffen is d’r ‘n ploeg an de gang: wie wil en kin, die komt. Maar ok is ‘t bos ‘n feul leuker plak om even ‘n lopy te maken, jong en oud komme d’r graag en komme nander der teugen. Wat ‘t soasjale aspekt angaat is ‘t nou al slaagd.”
Agrariërs
Nog een andere functie van het bos is om akkerbouwers enthousiast te maken voor permacultuur, en hen te inspireren over te stappen op duurzame landbouw. Interesse is er zeker bij sommige boeren, Djoke Bierma van ak-kerbouwbedrijf Bierma is penningmeester van de stichting, maar het is voor veel akkerbouwers een lastig onderwerp. ,,Jonge agrariërs kike d’r faak âns teugenan as hur hait en mim, die’t na de oorlog fooral opfoed bin-ne in de lyn fan monokultuur en bestridingsmiddels. Maar stroketeelt of agroforestrysystemen soa as wij hier in ‘t klain doen, is hier op ‘t Bildt ok best op groatere skaal mooglik, dink ik.”
Uitdagingen
Dat het zo lang duurde voor het voedselbos van start kon, heeft vooral met regelgeving te maken. De wil was er volgens Jan wel bij alle partijen (ge-meente als pachter, Staatsbosbeheer als eigenaar), maar de overheden stui-ten op eigen regelgeving. Zo kwam de provincie in beeld, omdat het bos een buitengebied betreft, waarbij de natuurregels voorschrijven dat voor elke gerooide boom een nieuwe terug geplant moet worden. Uiteindelijk is dat probleem opgelost, net als een regel dat alleen inheemse soorten geplant mogen worden. ,,Dan kist gyn foedselbos beginne.”
De komende jaren kunnen al allerlei gewassen geoogst kunnen worden, zoals bessen en appels. Hoe het voedsel wordt verdeeld is de stichting nog niet uit. ,,’n Idee is dat je plokke mâge wat je in het bos opete kinne. Of wij ferkope ‘t op ‘e Ouwesylster met, of fia ‘n ekologise ferkoper. ‘t Mot in elk gefal ten goede komme an ‘t dorp.”
