Wereldwinkel het Bildt sluit na 29 jaar de deuren
Het begon met een standje op Lammetsymet, 1994, dicht bij het eerste onderkomen in de Van Harenstraat. Het was de eerste keer dat Wereldwinkel het Bildt naar buiten trad, met mensen van het eerste uur Sytske van Diepen, Hennie Spoelhof en Tineke de Jong. Bijna dertig jaar zetten ze zich vol in voor eerlijkere handel en een eerlijke prijs voor producenten in derdewereldlanden. Nu komt er noodgedwongen een eind aan, maar Tineke de Jong sluit straks met opgeheven hoofd de deur van de winkel aan de Warmoesstraat. ,,Wij hewwe echt wat betekend.”
Een kaarsenactie voor Swaziland die zo succesvol was dat het landelijk navolging kreeg. De inzet die ertoe leidde dat het Bildt in 2009 de eerste Friese FairTrade-gemeente werd, en pas de derde in Nederland. De voedseltechnoloog uit Sri Lanka, die het Bildt bezocht en een Slikwerker-beeldje mee terug nam. En – persoonlijk – haar reis naar dat land nadat de verwoestende tsunami had toegeslagen, en waarvan ze uitgebreid verslag deed voor de Bildtse Post.
Het is moeilijk voor Tineke de Jong uit St.-Annaparochie om een hoogtepunt te kiezen. Bijna dertig jaar runde ze samen met anderen de Wereldwinkel het Bildt. Eerst vanuit de van Harenstraat, vanaf 2000 in de brandweerkazerne aan de Warmoesstraat. Nu houdt het avontuur op. ,,Wij hewwe finânsjele krises deurstaan, maar de koronakrisis blykt ôns útaindlik te machtig,” vertelt Tineke de Jong.
De Wereldwinkel huurt de ruimte die ze nu hebben van de Veiligheidsregio Fryslân. Die heeft echter laten weten de ruimte zelf nodig te hebben. ,,Wij hewwe nag ant 1 jannewary 2024 útstel kregen, maar doe’t wij alles op ’n rijtsy setten hewwe, bleek dat ’t niet meer te doen is. De klandizy is altyd reedlik stabyl bleven, maar alles is duurder worren: kommersjeel hure is foor ôns feul te duur, en dan binne d’r nag de stegen, enerzjykosten, de prekario, de bankkosten. Dernaast wort d’r deur de krisis minder ôfnommen. Ok is ’t moeiliker om frijwilligers te finen. Derom hewwe wij beslútte motten d’r met te stoppen.”
Het is volgens De Jong ‘met pyn in ’t hart maar met opheven hoofd’. ,,Fansels is ’t spitig, maar wij worre ok ouwer. En ik dink dat wij weromsien kinne op prachtige risseltaten. ’t Het wat betekend. D’r is ’n prot ‘ten goede’ feranderd.”
Eerlijker handel, een goede prijs voor producenten in arme landen, en het bewustzijn van duurzaam produceren en consumeren vergroten. Dat zijn altijd de doelstellingen geweest van de Wereldwinkel. De Jong: ,,Ik dink dat wij der echt an bijdroegen hewwe. FairTrade is soa’n normaal woord worren; je souwen hest fergete dat dat twintig jaar leden niet soa waar. Dat wij d’r foor sorgd hewwe dat ’t Bildt in 2009 de eerste Frise FairTrade-gemeente worren is, dat is ’n hoogtepunt. Mînsen kregen ’t besef dat at se wat bij ôns kochten, dat de makers goed beloand en niet útknepen worden, wêr op de wereld se ok sitte. Doel waar ok om de reguliere handel meer de kant fan FairTrade op te krijen. Ik dink dat dat slaagd is: duursemens en ‘groen’ is aktueel.”
Zelf heeft Tineke de Jong door al die jaren inzet geleerd nog beter te relativeren, zegt ze. ,,Je beseffe hoe goed wij ’t hier troffen hewwe. Fansels, in Nederland is ok êrmoe. Dat is beslist slim genog. Maar bij de Wereldwinkel gaat ’t fooral om wat mînsen al kinne, niet wat se niet kinne. De insteek is altyd posityf. At je dan sien hoe gelukkig mînsen ergens âns weze kinne, met heel wainig, dan maakt dat je wel nederig. Wij klage in Nederland al gau, maar over ’t algemeen hewwe wij eten, drinken en ’n dak boven ’t hoofd. Ik bin op ’n prot plakken weest der’t mînsen niet leve, maar overleve. Ik sou meer mînsen soa’n erfaring toewînse, om ’s bútten – en over – de aigen grînzen te kiken.”
Wereldwinkel het Bildt gaat de komende tijd weer flink de boer op. De winkel is open, en ze staan geregeld op markten zoals de Ouwesylster markt en Lammetsymet. Het personeel heeft een project gevonden waar de overgebleven middelen naartoe zullen gaan. De Jong: ,,Wij sille met de opbringst fan de útferkoop, en de sinten die’t wij nag op de bank staan hewwe – soa’n € 15.000 – stichting Vhufuli Art steune. Sij finânsiere nije werkplakken in Zimbabwe. De mînsen út de regio worre d’r bij betrokken en kinne soa an ’t werk. ’t Is niet inkeld donere, de mînsen die’t soa an ’n baan holpen worre liene geld dat se ok weer werom betale, soadat ânderen weer liene en opstarte kinne. ’n Prachtig werkgelegenhydsprojekt.”
En na 1 juli? Tineke de Jong zal zich niet vervelen. Ze onderhoudt nog nauwe contacten met de vele mensen die ze uit dertig jaar Wereldwinkel heeft leren kennen. ,,Wij stoppe met opheven hoofd. Ik fyn dat wij wat moois delset hewwe. En ik blyf fansels nag betrokken bij dut leste projekt in Afrika. Maar ok hier, dat wil ik dos even sêge, hewwe wij altyd geweldig samenwerkt. Met de skoalen op ’t Bildt, ’t sorgsintrum, noem maar op. Wij hewwe eerlike handel stimulere willen, maar wij hewwe de wereld ok ’n bitsy naar ’t Bildt haald.”
Kijk voor meer informatie op: facebook.com/wereldwinkelhetbildt
