Wieke en Hinke gaan midden in de winter de Kouwefaart in
Wieke van der Kooi en Hinke Leistra van de Oudebildtdijk zwemmen gemiddeld twee keer per week in de Kouwefaart. Weer of geen weer. ,,Mînsen ferklare ôns foor gek. Maar wij foele ôns d’r gewoan heel goed bij. Mintaal krije je d’r echt ‘n opkikker fan.”
Het is 5 graden buiten. De regen striemt in het gezicht als Hinke en Wieke op de afgesproken tijd aan komen fietsen. Even daarvoor heb ik me afgevraagd of dit grijze weer reden is om af te zeggen. Gelukkig heb ik niet toegezegd om ook het water in te gaan. Want dat is de bedoeling: het water in. Midden in de winter, in de Kouwefaart nog wel. ,,Alleen at ‘t heel hard regent, stelle wij ‘t soms even út”, vertelt Hinke terwijl we de steiger aan het fietspad opzoeken. De vrouwen kleden zich vliegensvlug uit. ,,Dou hest ‘n nij badpak”, zegt Wieke, die desgevraagd laat weten op dit moment niet speciaal zin te hebben de kou te trotseren. Maar even later glijden ze zonder morren het water in. De kou lijkt de twee helemaal niet te deren, integendeel. ,,Dat is weer even lekker”, zegt Hinke. En Wieke vat haar drijfveer samen: ,,Je binne even een met de netuur.”
Ze zwemmen een klein een stukje. Eerder deze week was de stroming te sterk, maar nu is het water rustig. Aan de kant kunnen ze makkelijk staan. Na een paar minuten klimmen ze er weer uit, kleden ze zich aan en stappen snel weer op de fiets, op weg naar een warme douche en een kop warme thee.
Even later tref ik hen weer bij Hinke thuis, met een gezonde blos op de wangen en een fonkeling in de ogen. Hoe het nu voelt? ,,As ‘n flinke sportive inspanning. ‘t Is echt jesels overwinne. Ik merk echt dat ik d’r mintaal kracht úthaal. Seker in deuze tiid: ik kin âns soms best wel wat prottele.” Ook Wieke merkt hoe het koude water een mentale opkikker geeft. ,,Wij foele ôns d’r gewoan heel goed bij.”
En ze zijn niet de enigen in Nederland. Velen zweren bij de heilzame effecten van buitenzwemmen, soms gecombineerd met sporten en ademhalingsoefeningen. Hinke en Wieke kennen de theorie en verhalen deels, van iceman Wim Hof bijvoorbeeld, maar ze willen het voor zichzelf vooral eenvoudig houden, en in te passen in hun dagelijks leven. ,,Dan hou je ‘t ok fol. Wij hewwe ôns werk ok. Meestal binne wij in twintig menútten weer thús. Wij gaan deuze week om de dâg, maar gemiddeld twee keer in ‘e week.”
Naast de mentale kracht verbetert ook hun weerstand, zo denken ze. Sinds het koudwaterzwemmen zijn ze niet of nauwelijks ziek geweest en corona is hen in elk geval tot nu toe bespaard gebleven. De kou zou ervoor zorgen dat er bruin vet wordt aangemaakt, zo weet Wieke. Dat is het soort vet waar het lichaam energie uithaalt, in tegenstelling tot het zogenaamde witte vet. Kinderen hebben van nature vaak nog bruin vet en hebben het daarom ook niet snel koud.
In de zomer van 2020, toen Wieke na 26 jaar Rotterdam weer op ‘t Bildt was komen wonen, ging ze voor het eerst de vaart in, samen met enkele dijkgenoten. Haar interesse was vooral gewekt doordat een collega van de basisschool in Franeker elke dag stralend op haar werk verscheen. ,,Elkeneen wou wete hoe’t se dat deed en se fertelde dat sij elke offen in koud water gong. Dat wou ik ok.” De eerste paar keer dacht ze wel even: is dit niet vies? Maar inmiddels gaat er geen enkele gedachte meer uit naar vissen, ratten of landbouwgif dat het water in zou stromen. ,,Faak swommen wij ‘n heel eand, fan de boathelling tot de lêste staiger.”
Na de zomer haakte buurvrouw Hinke ook aan. Het water was inmiddels een stuk kouder. ,,En die kouwe benimt je in ‘t begin de azem, je motte echt bewust azeme. Maar ik waar meteen ferkocht. En wij binne altyd deurgaan. De ânderen gaan soms ok nag wel, maar ongeregelder. At wij even niet kinne, dan mis ik ‘t ok echt.”
Voor buitenstaanders is het moeilijk te begrijpen dat iemand vrijwillig het koude water ingaat. Hinke’s man Johan, die aan tafel zit te werken, moet er in elk geval niet aan denken. Hinke: ,,Ons mim braaide ‘n muts foor mij doe’t se ‘t hoorde. Wij binne enthoesjast, maar ik hew nag niet feul overtuge kinnen.” Ook wandelaars en fietsers verklaren de vrouwen wel eens voor gek. Gelukkig is het rustig op het pad naar Zwarte Haan en weten de bewoners uit de buurt inmiddels wel hoe de vork in de steel zit.
De mooiste momenten beleefde Hinke toen de vaart afgelopen december bijna bevroren was. ,,Wij mosten ‘t iis breke. Dat waar soa mooi, de blauwe lucht d’r bij.” Het gevoel één te zijn met de natuur is volgens Wieke sterker in het water dan wanneer je wandelt, wat ze ook graag doet. ,,Je motte ‘t echt erfare. Wij geniete d’r fan. Doe’t wij met dat ploechy waren, saai een ‘n keer: wij swimme in ‘n skilderij. En soa is ‘t.”
Tips voor koudwaterzwemmen:
